Medeniyet Kaynaklarımızın Psikoterapideki Entegrasyonunu Düşünmek Doğu ve
Batı’da Haset Tanım – Kaynak – Müdahale
Nesne İlişkileri okulunun kurucusu kabul edilen Klein’e göre haset, iyi kötü neşe
bölünmesini ve bütünlük içinde yeniden kurulmasını engelleyen yıkıcı etkidir.
Meme, bebeğin fantazmik zihinde bitmeyen bir kaynak olarak görülür ve ulaşamadıkça
haset gelişir. Tüm her şey memededir. Memenin sınırsız süt ve sevgi
verdiğini düşünür çocuk ama ulaşamadığında büyük bir hayal kırıklığına uğrar.
Haset, bebeğin iyi nesneyi koruma yolunda karşılaştığı güçlükleri arttırır; çünkü
yoksun kaldığı doyumun kendisini hüsrana uğratan meme tarafından alıkonulduğuna
inanıyordur bebek (Klein, 2011). Dünyada nerede kendi dışında bir güzellik
gördüğünde; dayanamayarak onu yok etme arzusu olarak tanımladığı hasedi,
Türk toplumunda da yaygın olarak karşılaştığımız bir sorun olarak göstermektedir
Özakkaş (2015). Haset ile başlayarak, açgözlülük, kıskançlık ve şükran ile aşama
aşama gelişen bu sistem her insanın hayatında anne babası ile kurduğu ilişkiler
kapsamında kendini göstermektedir. Kendisinde olmayanı değersizleştiren bir
yapı ile sahip olup olmadığı her şeye şükran duygusu ile bakan gözler arasındaki
fark onun geçmişinde kurduğu ilişkilerde saklı olduğu var sayılmaktadır. Felak
suresinde geçen, “Ve kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden sabahın Rabbine
sığınırım!” ayeti ile ‘Hasetten sakınınız! Ateş odunu yakıp yok ettiği gibi, haset
de hasenatı yok eder’ (Ebu Davud). hadisleri İslam dini açısından hasedin yakıcılığı
ve zararına değinilmesi bir yönü ile Doğu’yu temsil eden Türkiye, beslendiği
Batılı kaynakları içselleştirerek kendine uygun hale getirmeye çalışmaktadır. Bu
kapsamda hasedin Kur’an, Hadis ve özellikle İmam Gazali tarafından değinilen
haset kavramını, Nesne ilişkileri bağlamında karşılaştırmalı olarak tanım, kaynak
ve müdahale biçimleri olarak sunulacaktır. İlmun Nefse göre İnsanın Psikolojik
Yapısı ve İşleyişi; Teorik kaynaklarını antik yunan düşüncesinde gördüğümüz,
İslam düşünürleri tarafından yorumlanan ve geliştirilen, insan psikolojisini anlamak
için oluşturulmuş disipline İlmün Nefs denilmektedir. Bu disiplin hem bu
kaynaklarla ilişki kurmakta hem de İslam’ın temel kaynaklarından aldığı ilhamla
insan yapısına dair bir sentez ortaya koymaktadır.