İbn Sînâ’nın Nefs Kavramı İle Modern Psikolojideki Ego Kavramının Benlik- Kendilik Olgusu Üzerinde Karşılaştırılması
İbn Sina, batıdaki ismiyle Avicenna, düşünceleriyle kendi zamanının ve coğrafyasının
ötesine etki etmiş büyük bir tabip ve filozof olarak başta tıp ve felsefe olmak
üzere konusu insan olan birçok pozitif bilimde eserleriyle ismen, düşünceleriyle
de gıyaben varlığını sürdürmüş ve sürdürmekte olan bir bilim insanıdır. Batıdan,
özellikle Helenistik gelenekten etkilenmiş ve düşüncelerini bu geleneğin öğretilerine
temellendirmiş olsa da, beslendiği bu kaynaktan aldığı düşünceleri derinleştirip
geliştirerek doğu ve batı dünyasını derinden etkilemek, birçok düşünüre
ve bilim insanına yön vermek suretiyle bir nevi batıdan aldığı borcu tekrar batıya
teslim etmiş gibidir. Bu çalışma, genelde batının doğuya, doğunun da batıya olan
etkisini; özelde ise doğulu bir bilim insanı ile bazı batılı bilim insanlarının, insan
varlığına bakış açısı arasında etkileşim ve benzerlikleri incelemektedir. İbn
Sina’nın en önemli teorilerinden biri olan nefs teorisi ile merkezde psikodinamik
yaklaşım olmak üzere batılı birtakım psikolog ve psikiyatristlerin ego teorisi
karşılaştırılmış; insana dair iki farklı değerlendirme olan nefs ve ego tanımları
incelenmiştir. Modern psikolojide ego kavramı hakkında birçok farklı yaklaşım
olduğundan, bu kavramın ağırlıklı olarak psikodinamik kuram perspektifinden
incelenmesine özen gösterilmiştir. Ayrıca konunun ego-nefs alakası ve bilhassa
benzerliği özelinde kalıp dağılmaması için, iki teorinin paralellik gösterdiği ya da
kesiştiği noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı, iki farklı zamanın ve
iki farklı coğrafyanın aynı varlığa yaklaşımlarındaki benzerliği ve alâkayı göstermek
suretiyle çok boyutlu bir varlık olarak insan gerçeğinin tek bir açıklaması
olmayabileceğini ve bu sebeple insanı anlama/anlamlandırma girişimlerinin tek
bir perspektiften değil; birçok farklı perspektiften bakılıp bütüncül bir yaklaşımla
hareket edildiği takdirde daha sağlıklı ve daha berrak sonuçlara ulaşabileceği imkânına
ve ihtimaline işaret edebilmektir.